VAN ART NOUVEAU TOT ART DECO

 

tram 1904HOVMHTM2Jugendstil

ART NOUVEAU

Mede geïnspireerd door de Britse Arts and Crafts beweging spreidde de Art Nouveau /Jugendstil beweging zich vanaf eind negentiende eeuw over Europa. Eerst in Brussel, en via de internationale contacten van de Belgische kunstenaarsclub Les Vingt (Les XX) snel naar Frankrijk, Nederland , Duitsland en Rusland.

Waar de Arts and Crafts beweging nog duidelijk sociale motieven had: mooie, authentieke dingen ook voor de gewone man, tegen massa-gefabriceerde prullaria, was de Europese Art Nouveau toch vooral  esthetisch gericht en kostbaar. Vloeiende lijnen, motieven uit de plantenwereld zijn kenmerkend

Wat wel werd meegenomen uit de Britse stroming was het de te produceren voorwerpen niet alleen om ‘naar te kijken’ waren ( schilderijen, beelden) maar ook om te gebruiken.(architectuur, interieur, huisraad, affiches, typografie, vervoermiddelen). Van de Duitse Jugendstil komt de term Gesamtkunstwerk.

Ook deze optimistische stroming van de Belle Époque kwam in harde botsing met de geschiedenis: de Eerste Wereldoorlog van 1914.

ART DECO

Begin twintigse eeuw associeerde een aantal Franse kunstenaars zich onder de naam La Société des Artistes Décorateurs. Na de oorlog hergroepeerden  zij zich en in 1925 was er in Parijs de tentoonstelling Exposition Internationale des Arts Décoratifs et Industriels Modernes. Verschillende eigentijdse kunststromingen kwamen er samen, maar een gemeenschappelijk punt was dat men af wilde van de plantaardige slingerende ornamentiek van de Art Nouveau en de Jugendstil. Wat bleef was de totale aanpak: zowel kijkkunst als gebruiksvoorwerpen horen er bij. Kenmerken zijn geometrie van strakke en gebogen lijn en een grote mate van detaillering.

In de wereld van de mobiliteit vinden we zowel Art Nouveau  als Art Deco in talloze voorwerpen terug. Voertuigen, stations, pompstations….  In het platte vlak zien we deze stijlen vooral terug in affiches.

VOORBEELDEN VAN ART NOUVEAU IN DE MOBILITEIT.

De zwierige frivoliteit past bij de optimistische jaren van de Belle Époque. In Nederland is in Haarlem het enige station dat helemaal in art nouveau-stijl is opgezet en uitgevoerd.

Station Haarlem Hoofdgebouw  1280px Wachtkamer1 Haarlem  1280px Station Haarlem tegeltableau  2004 Jugenstil tegeltableau station Haarlem                                                             station Haarlem       

 

Elders in Europa is in Praag een beroemd spoorwegstation:

1024px Prag Prague Hauptbahnhof Eingang 2005  ob 37db42 prague ancienne gare art nouveau 9

In het stedelijk vervoer is de huisstijl van de Parijse Métro wel het meest in het oog springend. De eerste ondergrondse lijn werd in 1900 geopend. De leidende art nouveau architect Hector Guimard had van het gemeentebestuur de opdracht gekregen de stations te ontwerpen. In een razend tempo breidde het net zich uit en tussen 1900 en 1904 verschenen de de station-entrees overal in het straatbeeld.

771203797 a2600ad4d2   parijs metro 

Wenen was andere culturele hotspot van die tijd. Daar werd de  U-bahn eigentijds ontworpen. Dat heette daar Sezession. In tegenstelling tot het republikeinse Parijs kreeg in Wenen 'het hof' een bijzondere plek daarin toegekend.  De onderste afbeelding toont het stationnetje nabij slot Schönbrunn. Het rijtuig kon opzij onder de overkapping staan voor het in- en uitstappen.

jugendstil pavillon karlsplatz wiener u bahn entworfen 463320  5465127957 835fb400cf b  

In de bijdrage  uit Het Nieuwe Land van Auke van der Woud op deze site, meldt de auteur dat hij 'het moderne' in beeld wil krijgen door zich te richten op massacommunicatie en massamobiliteit. Deze twee ontmoeten elkaar hier in de rijke art nouveau cultuur van het affiche.

De spoorwegen maken reclame door het aanlokkelijk tonen van aantrekkelijke bestemmingen.

cairof1.highresroyannavette 070873700 1038 10092012royanmucha luchonmontecarlo

De vroege twintigste eeuw biedt ook de opkomst van de fiets. (Over massamobiliteit gesproken.) Deze affiches tonen allemaal vrouwen met fiets. Deels gericht op mannelijke attentie, maar tegelijkertijd een teken van emancipatie en vrouwelijke autonomie.

thm plakat victoria fahrraeder hiTfWciF1Pu49N1279119527sirus vintage bike poster 0phebus vintage bike posterdeeesealphonse mucha poster advertising cycles perfecta 1902838 P6sE4Awb1NBR1279121105574 001

waverley cycles vintage bike postervintage clement bike postervintage bike poster french 1

 Art nouveau-affiches voor gemotoriseerd vervoer zijn zeldzaam. Deze publiciteit won pas aan kracht na de Eerste Wereldoorlog toen er geen plaats meer was voor de zwierige frivoliteit van voorheen.

inh 00338628Steinlen Motocycles Comiot

 VOORBEELDEN VAN ART DÉCO IN DE MOBILITEIT

De 'design'-inspiratie bleef, maar na 1918 was er geen plaats meer voor krullerigheid. De strenge lijnen van Art Deco verschijnen in het design van -alweer- 'van alles'. In de U.S.A. ontwikkelt dit zich tot het zgn. 'Streamline Modern'.

Art deco Underground stations in Londen.

East Finchley stn buildingArnos Grove underground station 16 November 20121280px Southgate station building21280px Osterley station building21280px Hounslow West stn building1280px Chiswick Park station

Art Deco benzinestations

Dudok benzinestation 09s 480x339Benzinestation nijmegen73 105 edschulte Citadellaan26DenBosch32 18 schulte venlo1994 345x234.shkl